Đây là cuộc phỏng vấn đầu tiên của tôi với bất kỳ ai, và phỏng vấn Zumthor để bắt đầu là một nhiệm vụ đáng sợ. Tôi ngây thơ và rơi vào nhiều bẫy, nhưng đây là cuộc phỏng vấn với tất cả ưu nhược điểm của mình, hy vọng có chút ít để bạn giải khuây.
Khi tôi leo lên con đường vào ngôi làng nhỏ Haldenstein, Thụy Sĩ, tôi không chắc điều gì sẽ xảy ra. Rời khỏi căn hộ của mình ở London lúc 4 giờ sáng để bay đến Zurich và sau đó là một vài chuyến tàu, tôi chỉ còn vài phút nữa là sẽ gặp PZ.
Văn phòng của ông ấy cũng dễ tìm. Khác biệt với kiến trúc địa phương trong làng, một cánh cửa công-xôn riêng kiểu, được chế tác từ kim loại đen chào đón tôi. Có một cái chuông cửa và một tấm biển ghi bằng tiếng Anh ‘xin hãy nhấn chuông’. Tôi được tiếp bởi một nhân viên văn phòng, bây giờ tôi không ngạc nhiên rằng tiếng Anh là ngôn ngữ chính của văn phòng này. Khi đi lên cầu thang, tôi thấy văn phòng của ông ấy quá quen thuộc. Các chi tiết kiến trúc có thể đã được thử nghiệm ở đây trước và được lặp lại trong nhiều công trình khác.
Tôi được mời ngồi ở cuối studio, quan sát một vài thành viên của văn phòng làm việc, xem qua một chồng tạp chí Domus trong khi tôi suy nghĩ về cuộc phỏng vấn. Đã chuẩn bị một loạt câu hỏi nhưng tôi không chắc PZ sẽ phản ứng thế nào.
Sau gần một giờ đợi, thư ký dẫn tôi qua tòa nhà khác có văn phòng của ông. Vào trong và được yêu cầu thay giày bằng dép (có lẽ được qui định bởi chính Zumthor!) Sau đó được dẫn qua các phòng đầy mô hình mà tôi đã thấy trong các triển lãm trước đó, cuối cùng tôi ngồi xuống trong phòng họp và đợi; một lúc sau PZ vào, và cuộc phỏng vấn bắt đầu.
NH Tôi có một loạt câu muốn hỏi nếu ông cho phép?
PZ Chủ đề của bạn là gì?
NH Chủ đề của tôi là Mô hình, Quy trình, Đại diện và Vật liệu.
PZ Thời gian là bao lâu?
NH Có khoảng 20 câu hỏi, có quá nhiều không? Hoặc ông có muốn tôi hỏi nhanh hơn không?
PZ Được, chúng ta hãy bắt đầu.
NH Đầu tiên, tôi muốn đọc ông nghe một câu trích dẫn, đó là định nghĩa về mô hình, nó được trích từ cuốn sách của Albert C Smith, có tựa đề ‘Mô hình kiến trúc như một bộ máy’: ‘Trong nhiều định nghĩa liên quan đến từ ‘mô hình’, từ tiếng Pháp maquette có lẽ gần nhất với khái niệm về mô hình kiến trúc mà nghiên cứu này đề cập. Đúng nghĩa của từ maquette là một bản thuyết minh được thiết kế để đánh giá diện mạo hoặc cấu trúc tổng quan của đối tượng thiết kế. Chìa khóa cho sự quan trọng của một maquette là khái niệm về bản thuyết minh. Từ ‘demonstrate’ xuất phát từ tiếng Latin monstrum, và có nghĩa là tiên tri, báo trước hoặc cảnh báo. Một bản thuyết minh cung cấp một gợi ý về những sự kiện sắp tới và cho phép một sự tiên tri nhất định về ý nghĩa thông qua sự kỳ diệu, kỳ tích và kỳ vĩ.’
Ông có đồng ý với điều này không?
PZ Không
NH Không ư, vậy ông định nghĩa thế nào về mô hình?
PZ Định nghĩa về mô hình của tôi thế nào, bạn có thể đọc trong một cuốn sách nhỏ màu đỏ “Thinking Architecture”
(Người dịch: gửi email tới d3a.hcm@gmail.com nếu bạn mong muốn có bản PDF màu rất đẹp của cuốn Thinking Architecture)
NH Vâng
PZ Bạn sẽ thấy một chương về đại diện, với tôi là làm việc với vật liệu và ít đại diện hơn, mô hình là một phần của công việc và tôi làm như một nhà điêu khắc. Bạn đưa ra là một định nghĩa đẹp nhưng không phải là cách của tôi.
NH Vậy cách của ông có phải là quá trình hơn là một phương tiện đại diện?
PZ: Mô hình là một phần của quá trình thiết kế, nó không trừu tượng. Chúng tôi làm. Sau đó, chúng tôi nhìn ngắm chúng, cao bao nhiêu? Nó có thể là gì và …v.v. Các mô hình của chúng tôi luôn liên quan đến công trình, bạn thấy đấy bạn bị bao quanh bởi các mô hình (cười…)
NH: Mô hình hay bản vẽ có trước? Từ kinh nghiệm cá nhân, tôi có một ý tưởng tôi thường xây dựng một mô hình trước, không có nghĩa là tôi không vẽ, tôi vẽ trong khi mô hình hóa. Nhưng đó thường là một ý tưởng tôi có trong đầu và tôi xây dựng mô hình để diễn đạt ý tưởng. Quá trình thiết kế của ông như thế nào?
PZ: Mô hình đến sớm, bản vẽ…để giải thích vấn đề, bạn phác thảo, bạn vẽ nháp, bạn nói về điều này, làm việc qua từ ngữ, đôi khi làm qua phác thảo. Chúng tôi thảo luận thường xuyên. Sau đó chúng tôi bắt đầu làm mô hình. Mô hình đến sớm, rất sớm.
NH: Mô hình có phải là cách cuối cùng để đại diện cho công trình không?
PZ: Nó không đại diện cho công trình. Không đại diện. Đây không phải là đại diện (PZ chỉ vào một mô hình trong phòng). Đây là công cụ. Là để tôi nhìn và tưởng tượng và đọc. Để xem cách ánh sáng đến. Đó không phải là đại diện, giống như Giacometti tạo ra một bức tượng. Anh ta không tạo đại diện cho một cái gì đó với bức tượng đầu tiên, đó là công việc, nó chỉ càng lớn và lớn và lớn hơn nữa!
NH Câu hỏi tiếp theo quay trở lại một cuộc trò chuyện tôi đã có với một trong các giảng viên, cuộc trò chuyện diễn ra như sau.
NH Patrick, em đang tự hỏi liệu em có cần phải vẽ bất kỳ bản vẽ nào cho đồ án thiết kế của mình trong năm học này không, ý em là chỉ muốn mô hình toàn bộ thứ đó, nhưng liệu RIBA có yêu cầu em phải vẽ mặt bằng, mặt cắt và các chi tiết không?
(Người dịch: RIBA là Royal Institute Of British Architects)
PL Đối với RIBA, tôi nghĩ rằng chỉ cần mô hình và phác thảo. Hãy nghĩ về việc nếu bạn là một kiến trúc sư trong một cuộc họp nhóm thiết kế. Bạn là kiến trúc sư, quản lý dự án, kỹ sư, kỹ sư môi trường, kỹ sư định lượng v.v. Nếu bạn trình bày một khu đất 1:200, 1:50 của tòa nhà, 1:20 của các bộ phận khác nhau và chi tiết 1:5 hoặc 1:1 dưới dạng mô hình, không ai trong cuộc họp sẽ nói ‘Tôi không hiểu mô hình, tôi có thể xem bản vẽ được không?’
NH Vâng, em đồng ý rằng không thể không hiểu một mô hình, chỉ rõ ràng là không ai làm vậy vì nó sẽ tốn thời gian để tái hiện cho một tòa nhà đầy đủ thông qua mô hình.
Cuộc trò chuyện với Patrick Lewis tại Cologne vào tháng 10 năm 2008
Ông đã từng nghĩ tới thiết kế một tòa nhà mà không cần bản vẽ?
Ví dụ, tôi có thể thấy cách Nhà thờ Bruder Klaus của ông được xây dựng mà không cần bản vẽ?
PZ Đối với tôi những câu hỏi này quá hàn lâm. (cười…) Chúng không thực sự thú vị, bởi vì tôi là một kiến trúc sư mê nghề. Tôi yêu thích các tòa nhà, quá trình; bất cứ điều gì giúp tôi xây dựng tòa nhà tôi đều làm. Tôi sẽ bay qua không trung hoặc bất cứ điều gì! Tôi muốn có tòa nhà nên tôi không quan tâm tôi phải làm gì. Thông thường mẹ tôi hoặc mọi người có lẽ đều sẽ nói rằng có một quy ước của bản nhạc. Vì vậy mọi người có thể chơi các ý tưởng của Mozart và đó cũng là cách chúng ta thực hiện các bản vẽ. Có một quy ước, rằng nếu tôi tạo ra một bản vẽ kiến trúc hoặc bản vẽ thi công đúng cách thì mọi người đều có thể đọc nó. Vậy đó (cười…)
Tại sao tôi lại phải tạo một mô hình rồi họ sẽ phải đo đạc để xác định kích thước để mua được vật liệu? Giống như một câu hỏi hàn lâm, có thể, có thể không. Nó không hấp dẫn tôi.
NH Với câu hỏi này, tôi đang nghĩ về Nhà thờ Bruder Klaus, nó có thể được xây dựng mà không cần bất kỳ bản vẽ nào?
PZ Có đủ bản vẽ. Nó được tạo ra như thế này, rất cụ thể với các mẫu và mô hình, nhưng cuối cùng bạn luôn có các mặt bằng cho các công nhân, họ có thể dễ dàng đo lường, v.v.
NH Nhà thờ Bruder Klaus rất thanh lịch trong hình thức và cấu trúc đơn giản. Sau khi đã xem các mô hình trước khi thăm công trình thực, tôi nhận thấy rằng hầu hết các tòa nhà không có sự kết nối rõ ràng giữa mô hình và tòa nhà như thế. Ông đánh giá Nhà thờ Bruder Klaus như thế nào?
PZ Như thế nào là sao?
NH Ông coi Nhà thờ Bruder Klaus chính nó là một mô hình kiến trúc, hay nó là một tòa nhà hoặc phù hợp hơn (như tôi tin) là kết quả của một loạt các quá trình thử nghiệm?
PZ Nhà thờ Bruder Klaus?
NH Vâng
PZ Đó là một nhà thờ dành cho Bruder Klaus, rõ ràng là một tòa nhà. (cười…)
NH Nhưng là kết quả của một quá trình thử nghiệm với các cách xây dựng?
PZ Những câu hỏi này rất hàn lâm, và tôi xin lỗi phải nói với bạn rằng tôi không quan tâm đến điều này. Tôi quan tâm đến các tòa nhà. Tôi chỉ làm tòa nhà. Mọi thứ tôi làm đều là một tòa nhà. Tôi giống như một thợ thủ công, tôi xây dựng tòa nhà. Vì vậy… rõ ràng tòa nhà là kết thúc của một quá trình… không phải là bắt đầu (PZ cười…)
Tôi biết đây có lẽ là một phản ứng tiêu cực đối với câu hỏi của bạn. Tôi quan tâm rất nhiều, cả những nỗi đau, sự lao động vất vả và những thứ khác để xây dựng một tòa nhà. Khi tôi thấy các kiến trúc sư trẻ đang đối mặt với các câu hỏi hàn lâm, là kết thúc hay giữa hay bắt đầu của một quá trình tôi cảm thấy hơi bối rối! Cố lên! Cố lên! Cố lên! Hãy học cách làm bê tông hoặc gì đó!
Tôi xin lỗi (PZ cười…)
NH Không, thực sự tôi có cùng ý kiến với ông, chỉ nên là về tòa nhà
PZ Được, nên như vậy! Ta hãy tiếp tục
NH Vâng, mô hình ông có trong cuốn sách của mình về không gian của Nhà thờ Bruder Klaus với ánh sáng chiếu xuống và phản xạ trong bể nước, nó là một minh chứng về cả quá trình và không gian, đó có phải là điều ông đang nhắm đến trong mô hình đó không?
PZ Có thể nói là đúng. Tôi cần cho bạn biết một điều về các câu hỏi của bạn, những câu hỏi tồi, chúng đầy những giả định trước. Có điều này và điều này và điều này, tôi nghĩ điều này, điều này và điều này và giáo viên của tôi nghĩ điều này, điều này và điều này! Chúa ơi! Đặt một câu hỏi đơn giản. Hình ảnh này làm gì, bạn không cần phải nói với tôi những gì bạn nghĩ hoặc những gì người này nghĩ, đây là những câu hỏi tồi, những câu hỏi tốt để mọi thứ mở cho tôi và tôi có thể trả lời như tôi muốn.
Tôi xin lỗi, chúng giống như những câu hỏi đóng, vì vậy bạn không học hỏi được gì, bạn làm cho mọi người tức giận, phải thế không nào, như tôi đã nghĩ, tôi đã nghĩ như thế nào, tôi thật tuyệt vời!
Từ lúc này đừng làm như vậy, hãy để mọi người cho bạn thấy họ thật tuyệt vời bởi vì mọi người đều biết bản thân tuyệt vời.
Bạn tuyệt vời, chúng ta đều tuyệt vời (cười…)
Bạn thấy mô hình này (PZ chỉ vào một mô hình trong phòng…) chúng tôi cố gắng xem nó trông như thế nào, nó có dùng được không, nếu ánh sáng chiếu đến và … Sau đó chúng tôi ngắm và nghĩ rằng: ê, cái này trông tuyệt vời, hãy làm vậy! Đơn giản thế thôi.
Rút ngắn câu hỏi của bạn!
NH Tôi sẽ làm như vậy.
PZ Cười to
NH Câu hỏi tiếp theo của tôi, ông có thỏa hiệp khi lựa chọn các giải pháp cho vừa ý chủ đầu tư không?
PZ Không, tôi nói sự thật
NH Nhưng, khách hàng có ảnh hưởng như thế nào?
PZ Về mặt sử dụng, anh ta có rất nhiều ảnh hưởng! (PZ cười…) Anh ấy là chuyên gia… chuyên gia về những gì anh ấy muốn. Vì vậy, nếu anh ấy muốn có một ngôi nhà cho Quân đội Anh, tôi sẽ nói, anh ấy là chuyên gia nhưng tôi sẽ không làm, vì tôi không xây dựng các công trình cho mục đích quân sự. Nhưng nếu tôi chấp nhận nhiệm vụ thiết kế, tôi sẽ muốn nói chuyện với anh ấy, không phải về hình thức mà về việc công năng sử dụng.
NH Và hình thức (form) của ông đến từ đâu?
PZ Hình thức?
NH Đúng.
PZ Chắc chắn rằng chúng đến từ rất nhiều thứ, chúng đến từ mức độ sử dụng, địa điểm, lịch sử, tất cả những gì mà bạn biết. Có thể là quá học thuật, tất cả những gì bạn biết về địa điểm, lịch sử, công năng cụ thể và ..v.v. Và sau đó là… sự tưởng tượng. Đột nhiên tôi có một hình ảnh của cái đang nói, đang nhìn và ..v.v. Nó giống như một tia lửa lóe lên. Mọi người đều biết đây là hình ảnh của một cái gì đó và nhìn vào hình ảnh tinh thần bên trong này, bắt đầu nói về nó. Nếu nó tốt và thấy hào hứng thì tôi sẽ tiếp tục. Đó là nơi ý tưởng đến, tôi đoán ý tưởng cơ bản đến từ bên trong, từ mỗi người. Đó là một loại phản ứng tốt đẹp của con người, được gọi là tưởng tượng.
NH Tôi muốn trở lại cuộc trò chuyện mà tôi đã có với giáo viên hướng dẫn của tôi, về lý do tại sao mọi người không lập mô hình cho tất cả mọi thứ, lập luận của tôi có lẽ khác với những gì ông đã nói ở trên, là do thời gian, nhưng từ việc đọc các cuộc phỏng vấn trước thì dường như ông dành cho các tòa nhà khá thoải mái thời gian?
PZ Bạn biết đấy… Tôi quan sát cách làm việc, cũng muốn làm việc nhanh nhưng tôi cần một chút thời gian để cân nhắc cho chín, trung thực với bản thân khi nhìn vào mọi thứ, và khi một cái gì đó không cảm thấy đúng tôi sẽ không xây dựng. Đôi khi biết khi một cái gì đó sai nhưng tôi không biết là cái gì cụ thể thì sẽ phải tìm hiểu, nếu mọi thứ cảm thấy đúng rồi mới làm. Tôi thực sự sẽ rất vui nếu điều này xảy ra nhanh ! Nhưng thường thì nó mất thời gian Đôi khi bạn nghĩ nó trông tuyệt vời, đột nhiên vài tháng sau trông nó sai. Tôi nghĩ rằng vì tôi có một hình ảnh về tòa nhà của mình, tôi không vẽ bản vẽ, tôi không có thời gian để đo kích thước chúng. Tôi có hình ảnh, các hình ảnh nội tâm được tạo ra về những gì tôi muốn làm… Đôi khi… không tự ý thức góc máy ảnh nội tâm thay đổi, tôi nhận ra một cái gì đó tôi chưa bao giờ thấy trước đây, một cái gì đó tôi đã không biết và thấy nó sai.
Tôi rất muốn làm nhanh, nhưng mọi thứ vẫn cần có đủ thời gian!
NH Tôi thấy trong các mô hình, ông thể hiện bằng các vật liệu và quy trình sẽ được sử dụng trong công trình thật, nhưng không bao giờ tiết lộ toàn bộ tòa nhà, có phải sẽ thú vị hơn khi để một phần cho sự tưởng tượng, không thể khám phá hoàn toàn mọi thứ trong mô hình không?
PZ Không, điều này là do thực tế, tôi khám phá với một mô hình những gì tôi chỉ có thể khám phá hoặc một vài khía cạnh của tòa nhà, sau đó tôi cô lập chúng và nhìn vào chúng. Để khiến tất cả mọi người hào hứng đưa cho tôi tiền hoặc cấp giấy phép và .v.v., tôi sẽ không cho thấy tất cả các phần mà chỉ những điểm tuyệt vời và nói rằng: ‘Hãy nhìn vào đây, các phần khác chưa đẹp như thế này, nhưng đây là cách nó sẽ trở thành, các ông thấy sao?’
Đây là việc của nghề nghiệp, cũng là để cho chính chúng tôi nghiên cứu. Không có gì khó hiểu, rất thực tế.
NH Tôi tự hỏi liệu niềm vui của việc xây dựng một cái gì đó có phải là việc ông không chắc chắn nó sẽ kết thúc như thế nào khi hoàn thành không?
PZ Không, tôi cố gắng biết mọi thứ, tôi cố gắng không có bất ngờ, sẽ luôn có những bất ngờ nhưng đây là việc xây dựng mô hình, có hình ảnh sống động, để nhìn ngắm và dành thời gian để chắc chắn biết mình đang làm gì.
NH Tôi nghĩ tôi đã đọc ở đâu đó rằng ông làm mô hình, chụp ảnh nó và sau đó cố gắng tái tạo không khí trong bức ảnh và tôi tìm thấy một trích dẫn của Walter Benjamin mà tôi nghĩ phù hợp với điều này. ‘Trong nhiếp ảnh, quá trình tái sản xuất có thể đưa ra những khía cạnh của cảnh gốc mà mắt thường không thể nhìn thấy nhưng có thể tiếp cận qua ống kính được điều chỉnh và chọn góc độ theo ý muốn và chụp lại với sự hỗ trợ của máy như phóng to hoặc làm chậm có thể chụp được những hình ảnh mà thị giác bình thường không nhìn thấy. Liệu không khí mà ông thấy trong bức ảnh của mô hình có phải là điều ông đang cố gắng tái tạo trong công trình không?
PZ Chắc chắn, tất nhiên những gì anh ấy nói rất tốt, nhưng tôi nghĩ có lẽ anh ấy… Tôi đang cố gắng xây dựng tòa nhà nên tôi chụp các mô hình vì tôi không tin vào các bản phối cảnh do máy tính tạo ra và chúng tôi cần phải tạo mô hình và đặt chúng dưới ánh sáng mặt trời thực sự để nghiên cứu từ đó. Tôi hiểu ý của anh ấy nhưng nó ở một cấp độ khác, có thể là một số bức ảnh của chúng tôi về các mô hình cho thấy không khí và đây là những gì chúng tôi muốn làm, có thể rất khó sau đó để có được. Bức ảnh giúp tôi loại bỏ tỷ lệ của mô hình; tôi nhìn vào bức ảnh giống như nhìn vào thực tế? Vì vậy, bức ảnh loại bỏ tỷ lệ ngớ ngẩn của mô hình.
NH Có phải vì thế chúng làm cho các mô hình trở nên thực.
PZ Đúng. Nếu tôi cho một khán giả xem, họ có thể nói ‘Cái này trông thật’, vậy là tốt vì tôi muốn tạo ra những thứ thực.
NH Một trích dẫn khác của Walter Benjamin. ‘Ngay cả bản sao hoàn hảo nhất của một tác phẩm nghệ thuật cũng thiếu một yếu tố, sự hiện diện trong thời gian và không gian, sự tồn tại duy nhất của nó tại nơi nó xảy ra.’ Đó có phải là điều ông đang cố gắng đạt được không?
PZ Chắc chắn (PZ nói một cái gì đó bằng tiếng Đức)
NH Tôi cũng đọc rằng khi mọi người chụp ảnh các tòa nhà, ông không xem chúng là đại diện của các tòa nhà mà là tác phẩm nghệ thuật riêng.
PZ Điều đó tốt, những bức ảnh tốt nhất là bí quyết của Benjamin. Tất nhiên chúng là tốt nhất, nhưng nó diễn ra, mọi thứ cũng diễn ra, chúng chỉ là những bức ảnh chụp nhanh.
NH Tôi định hỏi ông đánh giá như thế nào một bức ảnh chụp mô hình, nhưng tôi nghĩ ông đã trả lời điều này trong một câu hỏi ở trên rồi.
PZ Đúng.
NH Tôi có ở đây một bức ảnh của mô hình của Nhà tắm Therme, một hình ảnh tuyệt vời. Không may là khi tôi thấy mô hình của nó là khi ở trong nhà tại Kunsthaus, vì vậy ánh sáng mặt trời không chiếu qua và tạo ra những bóng đổ được hiển thị trong bức ảnh, liệu đó có phải là ý định của ông lúc đầu và nó có thành công không?
PZ Tôi nghĩ vậy, là đá và nước và tòa nhà, là đá và nước và mặt trời, nếu bạn thăm tòa nhà, bạn sẽ thấy điều này!
NH Tôi cũng nhận thấy rằng với mô hình này, ông cũng đã sử dụng đá mà ông rõ ràng đã sử dụng trong tòa nhà thực.
PZ Tất nhiên
NH Nhưng ông đã sử dụng nó ở một tỷ lệ khác, so với mô hình?
PZ Vào thời điểm đó, chúng tôi không biết làm thế nào với đá Gneiss, vì vậy chúng tôi đã làm như thế, đây là ý tưởng cơ bản, về sau chúng tôi mới biết cách dùng như thế nào trong tòa nhà thực.
NH Vâng, và với sàn trong mô hình, ông có sử dụng nó để thử nghiệm việc xếp lớp đá không?
PZ Đúng, chính xác là như vậy.
NH Gần đây tôi đã xem một cuộc triển lãm của một nghệ sĩ Đức, Thomas Demand, anh ấy tìm thấy những bức ảnh của một hiện trường tội phạm của một vụ án mạng ở Đức và anh ấy xây dựng các mô hình theo những bức ảnh mà anh ấy tìm thấy, sau đó chụp lại các mô hình và sau đó trưng bày những bức ảnh
PZ Hiện trường tội phạm???
NH Vâng, những cái tôi đã thấy là của hiện trường tội phạm, anh ấy đã làm những tác phẩm khác nữa, liệu ông có bao giờ…. đây là một hình thức tái hiện khá lạ, nhưng liệu ông có bao giờ xem một tòa nhà như là sự tái hiện của một trong các mô hình
PZ Không
NH Tôi có thêm một số câu hỏi về sự tái hiện nhưng tôi không chắc tôi nên hỏi hay không sau những gì ông đã nói trước đó!
PZ Tùy bạn? (cười…)
NH (cũng cười…)
NH Ok, tôi đã đọc trong Thinking Architecture rằng ông nói về việc cân bằng vật liệu, tôi cũng hiểu rằng lựa chọn vật liệu của ông đến từ ký ức về việc mở tay nắm cửa..v.v. Ông có xem đây là tái hiện của quá khứ trong các tòa nhà của ông không?
PZ Không, chỉ là làm việc với vật liệu.
NH Vậy đó chỉ là kinh nghiệm riêng với những vật liệu này?
PZ Tôi không quá chú trọng về không khí và phản ứng của các vật liệu. Tôi có thấy rằng hầu hết mọi người có cùng suy nghĩ như tôi. Nó hoàn toàn không liên quan đến đại diện cái gì, mà về việc tạo ra cái gì.
NH Vâng, tôi muốn chuyển chủ đề sang cách ông được hình dung trong truyền thông kiến trúc, mọi người xem ông như một hình ảnh huyền bí và tôi tự hỏi liệu đó có phải là do chủ ý hay do mọi người xem những gì ông làm rồi đưa ra những giả định của riêng họ?
PZ Tôi làm công việc của mình, tôi hoàn toàn tập trung vào công việc của mình, tôi không theo đuổi tiền bạc, tôi không có mạng lưới quan hệ, tôi thường không muốn công bố các cuộc phỏng vấn như thế này (tôi chỉ làm một trong mười!). Không có gì đặc biệt, tôi chỉ muốn tập trung vào công việc của mình, bạn không thể kiểm soát truyền thông. Họ làm điều này điều kia và đôi khi ngớ ngẩn. Mọi người hình dung về tôi qua cách tôi làm việc chăng?
Chúng tôi có dự án tốt để làm, tôi rất vui mừng tôi có thể làm việc thế này, tôi chưa bao giờ gọi điện cho bất kỳ ai, tôi chưa bao giờ gọi điện cho bất kỳ ai để xuất bản hoặc bất cứ điều gì. Thiết kế được công nhận và được cho là đẹp, mặc dù tôi không quan tâm.
NH Tôi muốn hỏi ông về cùng một chủ đề, Nhà thờ Bruder Klaus, là một tòa nhà tôn giáo, một nơi linh thiêng, nhưng vì tiếng tăm, nó đã trở thành một điểm thu hút du lịch kiến trúc. Ông cảm thấy thế nào?
PZ Tôi có cảm xúc lẫn lộn, các kiến trúc sư đồng nghiệp của tôi, hầu hết là các kiến trúc sư trẻ, nếu họ được truyền cảm hứng để làm điều gì đó riêng liên quan đến đời thực và không gian thực và việc sử dụng thực, giải quyết vấn đề về sử dụng, công năng, không gian và tất cả những thứ như vậy, thì tôi nghĩ đó là tuyệt vời! Nhưng chỉ mới đây tôi đã ở Frankfurt và giám đốc của Bảo tàng Kolumba, anh ấy nói rằng: ‘Rất nhiều người đến đó và họ rất yên lặng, rồi lại quay lại. Có người viết thư tâm sự rằng người bạn thân nhất của họ đã chết trẻ, tôi không quen biết họ. Họ nói đến đây để hồi phục. Họ đến Bảo tàng Kolumba nửa ngày, ở lại đó và hồi phục. Họ cảm ơn tôi vì điều này, tất nhiên đó là điều tốt đẹp’. Chuyện như vậy xảy ra với nhiều, hầu hết các tòa nhà chúng tôi làm. Sau đó, vị giám đốc nói rằng có một loại khách thăm mà anh ấy ghét, họ không hiểu bất cứ điều gì. Đó là những kiến trúc sư trẻ, giáo sư của họ dẫn họ đến đó chụp ảnh mọi nơi, đây là khía cạnh xấu. Tùy thuộc.
NH Ông có nghĩ rằng ông không mong muốn các kiến trúc sư hoặc sinh viên kiến trúc đến thăm tòa nhà này?
PZ Tôi đã nói với bạn nếu các kiến trúc sư đến đó để được truyền cảm hứng để học hỏi, thì đó là tốt. Nhưng nếu họ đến đó chỉ để chụp ảnh chi tiết để họ có thể làm công việc nghiên cứu tiếp theo của họ ở trường, thì điều này là không thể chịu đựng được.
Đó giống như cuộc sống thực, có những điều tốt và những điều xấu
NH Tôi nghĩ tôi chỉ muốn kết thúc với câu hỏi cuối cùng ở đây, tôi đã đọc một bài viết có tên là Material Presence and Mystery of Objects của Pamela Self.
PZ Bởi ai?
NH Pamela Self
PZ Tôi có nên biết cô ấy không?
NH Không, tôi có một bản sao của bài viết nếu ông muốn có nó?
PZ Được
NH Cô ấy mô tả công việc của nhà điêu khắc Richard Serra như sau: ‘Serra khuyến khích chúng ta xem xét tác động của hành động con người lên vật liệu, thay vì suy ngẫm về hình thức tĩnh: công việc và quy trình tạo ra được thống nhất’. Trong nhà tắm tại Vals, ông đã sử dụng đá từ mỏ đá địa phương. Trong chuyến đi của xưởng thiết kế vào năm ngoái, chúng tôi đã thăm mỏ đá và Pius Truffer đã rất tử tế khi chỉ và giải thích quá trình thú vị mà các viên đá trải qua để đạt tiêu chuẩn sử dụng tại nhà tắm. Ông có cảm thấy tầm quan trọng của việc mọi người nên công nhận quá trình sản xuất vật liệu dùng trong các tòa nhà của ông không? Đối với tôi, điều này đặc biệt rõ ràng sau khi thăm mỏ, nhưng chắc chắn người khác cũng có thể đánh giá cao phần việc thủ công.
PZ Đó không phải là điều chính mà tôi muốn làm, tòa nhà phải đẹp vì công năng và phải phản ánh vị trí của nó, vì vậy mọi thứ giúp tôi làm điều đó là được. Câu hỏi là gì, để bạn có thể thấy cách vật liệu được xử lý?
NH Vâng, chính xác là như vậy.
PZ Đó không phải là điểm bắt đầu của tôi, tôi không bắt đầu ở đó, và tôi không có điểm bắt đầu thực sự. Tôi muốn tạo ra một kiến trúc của không gian và nhiều lần tôi thấy rằng nó giúp tôi, vật liệu giúp tôi, giống như nó đã giúp Beuys tạo ra các tác phẩm điêu khắc, anh ấy sử dụng cái này, và cái này và khúc gỗ này để tạo ra các tác phẩm điêu khắc của mình, để đưa ra lời tuyên bố của mình. Khá tương đồng trong kiến trúc, tôi xử lý với vấn đề thực tế. Vì vậy… sự cụ thể, thường là tốt hơn trừu tượng để tạo ra không gian.
NH Và cuối cùng, tôi muốn đề cập đến một người khác, Victor Sklovskji định nghĩa nghệ thuật là ‘phương tiện để trải nghiệm việc tạo ra một thứ’. Liệu điều này có áp dụng cho kiến trúc của ông không?
PZ Nghệ thuật không phải là kiến trúc, kiến trúc là kiến trúc và tôi đang làm kiến trúc như kiến trúc không phải nghệ thuật. Tôi có không gian để sử dụng và vân vân, vì thế điều này nằm ngoài thực tế của tôi (cười…)
NH Vâng, đó là tất cả.
PZ Xong rồi?
NH Vâng
PZ Tốt.
NH Cảm ơn ông đã dành thời gian.
Peter Zumthor rời phòng về phía bên trái, bước đi một cách bình tĩnh, tôi có ấn tượng rằng đã có một sự phiền toái nhỏ trong ngày cho ông ấy. Ngồi đó và sắp xếp lại ghi chú của mình, tôi muốn để lại một bản sao của A Place of My Own của Michael Pollan ở đó như một lời cảm ơn. Bên trong là một bức ảnh về một bài sắp đặt mà tôi và các sinh viên khác đã làm trong Bảo tàng Columba, Cologne. Nhưng sau câu trả lời của Zumthor cho những câu hỏi, việc này có vẻ không phù hợp, thậm chí có thể là xúc phạm nếu làm vậy. Tôi rời phòng về phía bên phải, thay dép lê để đi giày và rời đi, cảm thấy hơi trống rỗng. Nhận ra rằng Zumthor có lẽ không phải là người huyền bí mà mọi người miêu tả, thay vào đó là suy nghĩ rằng ông ấy rất giỏi nghề.
(D3A dịch theo bài phỏng vấn của Nick, một sinh viên kiến trúc tại trường University of Greenwich. PZ được trao giải cao quý Pritzker và có nhiều công trình được yêu thích. Qua bài phỏng vấn này, thấy được phong cách làm việc và suy nghĩ rất đặc sắc của kiến trúc sư. Một bài phỏng vấn không phải do một nhà báo chuyên nghiệp mà do một sinh viên kiến trúc thực hiện nên có nhiều câu hỏi mang tính hàn lâm. Tuy nặng tính lý thuyết nhưng cũng gợi mở nhiều khía cạnh về nghề, qua đó PZ thể hiện quan điểm cá nhân nhiều hơn.)
D3A 